Emie Jean Mauro
CeD TLE – 1B
Sa Bagong Paraiso
( EfrenAbueg)
Ang kwentong ito'y
tungkol sa pagkakaroon ng lamat ng kawalang-malay ng mga batang si Ariel at
Cleofe. Kapwa sila walong taong gulang at magkababata. Ang kanilang daigdig ay
umikot sa isang paraiso'y langit ang kawangis, madalas silang maglaro sa
bakuran ng kanilang bahay na malapit sa isang dalampasigan. Tahimik ang
kanilang mundo at mistulang walang suliranin. Ang kanilang mga magulang ay
Hindi nag-aaway at relihiyoso. Pareho silang nag-aaral kasama pa ng ibang bata
sa isang maliit na gusali sa may dakong timog ng kanilang nayon at marami
silang pangarap. Wala silang pasok kung araw ng Sabado at Linggo o mga araw na
pista opisyal. Silang dalawa'y madalas magpalipas ng oras sa loob ng kanilang
bakuran, mula sa umaga hanggang sa hapon. Umaakyat sila sa mga puno kahit na
marurupok, maaligasgas at malulutong na ang mga sanga nito. Nagagasgas ang
kanilang mga tuhod, nababakbak ang balat sa kanilang siko, nagagalusan ang
kanilang mukha at kung minsan ay nababalian pa ng buto dahil nahuhulog ngunit
ang lahat ng iyon ay Hindi nila iniinda, patuloy pa rin sila sa paglalaro. Sa
may lilim ng punong mangga kung saan ay makapal ang damo kung umaga ay nandun
silang dalawa naghahabulan, nagsisirko, nagpapatiran, at kung sila'y hinihingal
na sa pagod ay hihiga sila sa damuhang iyon, titingalain nila ang langit at
magkukunwaring aanawin sa langit ang kanilang mukha. Magtataka ang batang babae
at tatanungin ang batang lalaki kung makikita nga ba ang mukha sa langit at
sasagutin ito ng batang lalaki ng bakit Hindi sapagkat ang langit daw ayon sa
kanyang itay ay isang malaking salamin. Pagkaraan tumingin ng matagal sa langit
sila'y parehong makakatulog at magigising na lamang sa tawag mula sa kanilang
bahay. Kung minsan, ang batang lalaki ang unang magigising; kung minsan naman
ay ang batang babae. Ngunit sinuman sa kanila ang unang magising, ay kukuha ito
ng kaputol na damo at kikilitiin ang tainga ng natutulog. At ang natutulog
naman ay magigimbala sa kanyang pagkakahimbing at pagkarinig na siya'y
pinagtatawanan ay magtitindig at ang nangiliti ay mapapaurong at anyong tatakbo
at sila'y maghahabulan sa damuhang iyon hanggang sa mapagod at sila'y muling
babagsak na naman sa damuhan sa kapaguran, magkatabi at Hindi nila pinapansin
ang pagkakadantay ng kanilang mga binti o ang pagkakatabi ng nag-iinit nilang
mga katawan. At kapag sila naman ay nagsasawa na sa looban ay sa dalampasigan
naman sila pupunta kung malamig na ang araw sa hapon. Namumulot sila ng kabibi,
naghuhukay ng hilamis sa talpukan, o kaya'y gagawa ng kastilyong buhangin, o
kaya'y nanunugis ng mga lamang-dagat na nagtatago sa ilalim ng buhangin. Ngunit
Hindi lang yon ang kanilang ginagawa: naghahabulan din sila dito at kapag
napagod na ay mahihiga rin sila sa buhanginan, tulad ng ginagawa nila sa
damuhan sa looban, at sa kanilang pagkakatabi ay nagkakatinginan sila. Minsan
ay naitanong ng batang lalaki sa batang babae ang tungkol sa tumutunog sa kanyang
dibdib at kung ito'y kanya bang naririnig. Nagtaka ang batang babae at bumangon
ito at tumingin sa nakatihayang kalaro. Inilapit nito ang kanyang tainga sa
dibdib ng batang lalaki, dumadait ang katawan niya sa katawan ng kalaro at
nalalanghap naman ng nakahiga ang halimuyak ng kanyang buhok. Nakangiting
sinabi ng batang lalaki sa batang babae na mabango pala ito. Sinabi ng batang
babae na Hindi naman daw siya nagpapabango at lumupasay ito sa tabi ng
nakahigang kalaro. Sinabi niya pa na paglaki pa raw niya ay saka lamang siya
magpapabango dahil yon ang sinabi ng kanyang nanay. Tinanong ng batang lalaki
kung narinig ba ng kalaro ang tunog na nagmumula sa dibdib nito at sinagot siya
ng batang babae ng oo at tinanong kung ano ang ibig sabihin niyon. Nagkatinginan
ang dalawa at ang lalaki ang unang nagbawi ng tingin. Sinagot na lamang ng
batang lalaki ang kalaro ng Malay daw niya at niyaya na nitong umalis na sila.
Bumangon ang batang lalaki at inayos ang sarili at nagsimula nang lumakad.
Sinabayan ito ng batang babae at habang isinasalisod nila ang kanilang mga paa
sa buhanginan habang lumalakad, nakatanaw sila sa papalubog na araw. "Ang
ganda, ano?" naibulalas ng batang lalaki. "Parang may pintang dugo
ang langit." "Oo nga, ano? Bakit kaya kulay dugo ang araw kapag
palubog na?" tanong naman ng batang babae. Hindi sumagot ang batang
lalaki. Ipinagmamalaki ang dalawang bata ng kanilang mga magulang at ng
kanilang mga kanayon. At kinaiingitan naman sila ng ibang mga batang Hindi
nagkaroon ng pagkakataong makahalubilo sa kanila. "Siguro, paglaki ng mga
batang 'yan, silang dalawa ang magkakapangasawahan." Naririnig ng dalawang
bata ang salitang iyon at sila'y nagtataka. Hindi nila madalumat ang kaugnayan
ng kanilang pagiging magkalaro sa isang hula sa hinaharap. Higit pang nakaabala
sa kanilang isip ang sinasabi ng kanilang mga kaklase na silang dalawa'y parang
tuko - magkakapit. At minsan nga ay napalaban ng suntukan ang batang lalaki.
Isang batang lalaking malaki sa kanya ang isang araw na pauwi na sila, ay humarang
sa kanilang dinadaanan at sila'y tinudyo nang tinudyo. "Kapit-tuko!
Kapit-tuko!" Umiyak ang batang babae. Napoot ang batang lalaki. Ibinalibag
sa paanan ng nanunudyong batang lalaki ang bitbit na mga aklat. Sinugod nito
ang kalaban. Nagpagulung-gulong sila sa matigas na lupa, nagkadugo-dugo ang
kanilang ilong, nagkalapak-lapak ang kanilang damit, hanggang sa dumating ang
guro at sila'y inawat at sila'y pinabalik sa silid-aralan at pinadapa sa
magkatabing desk at tumanggap sila ng tigatlong matinding palo sa puwit.
Pagkaraan ng pangyayaring iyon, napag-usapan ng dalawang bata ang bansag sa
kanila. At sila'y nag-isip, na lalo lamang nilang ikinalunod sa kanilang
kawalang-Malay. Namulaklak ang mga manga, namunga, nalaglag ang mga bugnoy,
dumating ang mamamakyaw at sa loob ng ilang araw, nasaid sa bunga ang mga
sanga. Namulaklak din ang mga santol at iyon ay tinanaw ng dalawang bata sa
pagkakahiga nila sa damuhan at sila ang unang sumungkit sa mga unang hinog.
Nangalaglag ang mga dahon ng sinigwelas, namulaklak at dumaan ang mahabang
tag-araw, at ang damuhan ay natuyo at ang kanilang naging tagpuan ay ang
dalampasigan at madalas man sila roon ay Hindi nila masagut-sagot ang bugtong
kung bakit kulay-dugo ang silahis ng araw kung dapithapon. At sa wakas ay namunga
ang sinigwelas, mga luntiang bubot na pinitas nila ang ilan at pagkaraang
isawsaw sa asin ay kanilang tinikman at sila'y naasiman at idinalangin nila ang
maagang pag-ulan --- sapagkat sabi ng kanilang mga lola'y madaling bibintog at
mahihinog ang bunga ng sinigwelas kapag naulanan. Sila'y naniwala at hinintay
nila ang ulan, at nang pumatak iyon nang kalagitnaan ng Mayo silang dalawa'y
naghubad, naligo sa ulan, naghabulan sa looban at nayapakan nila ang mga tuyong
damo, na waring bangkay ng isang panahong hinahalinhan ngayon. Pagkaraan pa ng
ilang araw, nadungawan nilang hinog na nga ang sinigwelas. Nagmamadali silang
nanaog at ang batang lalaki'y umakyat sa puno at ang batang babae naman ay
naghanap ng sungkit. At ang pamumulaklak at pamumunga ng manga, santol, at
sinigwelas at ng iba pang punungkahoy o halaman sa loobang iyon ay nagpatuloy.
Ang damuhan ay natuyo at muling sinibulan ng bagong supling; ang araw ay
lumubog at sumikat at Hindi pa rin nagbabago ang kulay ng silahis niyon kung
dapithapon. Ang paaralan sa nayon ay malapit nang magpinid; ang guro ay
naghanda na ng isang palatuntunan; ang mga magulang ay walang pinag-usapan
kundi ang katalinuhan ng kanilang mga anak. Mabilis na lumipas ang oras at
dumating na ang araw ng pasukan, ang batang lalaki at batang babae ay sakay ng
kalesa patungo sa bayan. Doon sila mag-aaral ng hayskul. Ngunit iba na ang
kanilang ayos. Ang batang lalaki'y nakalargo na at pantay na ang hati ng
kanyang buhok na nangingintab sa pahid na pomade. Samantala, ang batang babae
ay may laso sa buhok, na nakatirintas at ang kanyang suot na damit ay lampas
tuhod at Hindi nakikita ng batang lalaki ang alak-alakan nito. Dito dumaan sa
kanilang buhay ang isang pagbabago, na Hindi nila napigil at siyang nagbukas sa
kanila upang masaklaw ng tingin ang paraisong kanilang kinaroroonan. Sa
paglawak ng kanilang daigdig, ang batang lalaki'y Hindi na sa batang babae
lamang nakikipaglaro. Isang araw, sa likod ng paaralan, isang pangkat ng batang
lalaki ang nakapabilog at isang batang lalaki ang nasa loob niyon at may
ipinakikita sa mga kasamahan. Nakisiksik sa mga batang lalaki at nakita niya
ang isang bagay na natuklasan niyang kailangang mangyari sa kanya. Umuwi siyang
parang tulala nang hapong iyon at kinagabihan ay Hindi siya nag-aral. Naupo siya
sa baitang ng kanilang hagdan at nag-isip hanggang sa makita siya roon ng
kanyang ama. Inusisa niya sa ama ang kanyang natuklasan sa paaralan at
itinanong niya rito kung bakit kailangang gawin pa iyon. Napatawa ang kanyang
ama. Tinapik siya nito sa balikat. At sinabi sa anak na kailangan daw 'yon para
siya'y maging ganap na lalaki. Natingala lamang niya ito at ang pamimilog ng
kanyang mga mata'y naghiwatig ng pagkakaroon ng lamat sa kanyang
kawalang-Malay. Sinabi pa ng ama sa anak na isang araw ay isasama daw siya nito
kay Ba Aryo. Maging matapang lamang daw siya sana. Ibig niyang ipagtapat iyon
sa batang babae, ngunit aywan niya kung bakit nahihiya siya. Ngayon lamang
iyon. Kaya't kahit patuloy pa rin silang naglalaro sa damuhan o kaya'y
nagtutungo sa dalampasigan tuwing wala silang pasok, ang alalahanin ukol doon
ay nakabawas sa sigla ng batang lalaki. At isang araw, Sabado ng umaga, isinama
siya ng kanyang ama sa bahay ni Ba Aryo sa tabi ng ilog. Ngumata siya ng dahon
ng bayabas, pumikit siya at pagkaraan ng iba pang ginawa, siya'y itinaboy ni Ba
Aryo upang maligo sa ilog. "Ang damuho…pagkalaki-laki'y parang Hindi
lalaki." Ang narinig niyang iyon kay Ba Aryo, kabuntot ng malutong na
halakhak ng kanyang ama ay natanim sa kanyang isip at patuloy na nagpalaki sa
lamat sa kanyang kawalang-Malay. Kasunod ng pangyayaring iyon, aywan niya kung
bakit iba na ang kanyang pakiramdam. Gayong magaling na ang sugat na nilikha
isang umaga sa harapan ng bahay ni Ba Aryo, Hindi pa rin nagbabalik ang kanyang
sigla. Natitigilan siya kung nakikipaglaro sa batang babae. Nangingimi siyang
tumabi rito kung ito'y nakahiga sa damuhan o sa dalampasigan. Hanggang isang
araw ay napansin niyang mapupula ang mga mata ng batang babae nang dumating ito
isang dapithapon sa tabing-dagat. "Bakit?" usisa niya.
"Wa-wala..wala!" Nag-isip ang batang lalaki. Naisaloob niyang baka
ang kawalang-sigla niya sa pakikipaglaro rito ang dahilan. Tinudyo niya ang
batang babae, kiniliti, napahabol dito..hanggang sa mahawa ito at sila'y naghabulan
na sa buhanginan. Humahagikgik pa sila nang mapatong ang kamay ng batang lalaki
sa kanyang dibdib at madama niyang lalong Malakas ang pintig doon. "Tignan
mo…pakinggan mo ang tunog sa dibdib ko," anyaya ng batang lalaki. Ngunit
Hindi kumikilos sa pagkakahiga ang batang babae. Nakatitig lamang ito sa
maaliwalas nang mukha ng langit. Nagtaka ang batang lalaki. Bumangon ito at
tinunghan ang nakahigang kalaro. Nangingilid ang luha sa mga mata nito.
"Bakit?" Saka lamang tumingin ang batang babae sa batang lalaki. At
ito'y umiyak at ang luhang tumulo sa pisngi'y pinahid ng palad at ang palad na
iyong ipinatong sa buhanginan ay pinaniktan ng buhangin. At sa isang basag na
tinig ay sinabi ng batang babae sa kalaro na Hindi na daw sila maaring maglaro
gaya ng dati. "Hindi na?" sagot ng batang lalaki na parang sasabog sa
kawalang-Malay ang katauhan ng batang lalaki. "Malalaki na raw
tayo…malalaki nang tao. Hindi raw maglalaon, tayo'y magiging dalaga…at
binata." "Sinabi 'yon ng Nanay mo?" "Oo, sinabi niya…na
Hindi na tayo maaring maghabulan, o kaya'y umakyat sa punongkahoy o kaya'y
pagabi rito sa tabing-dagat," sabi pa ng batang babae. "Kangina
sinabi sa'yo ng Nanay mo?" Tumango ang batang babae. "Ngayon
daw…Hindi na tayo bata. Ako raw ay dalagita na…at ikaw raw ay binatilyo
na!" At waring ang batang lalaki'y nagising, napagmasdan niya ang kanyang
mga bisig, ang kanyang katawan at sa harap ng kanyang kalaro ay nauunawaan
niyang totoo ang sinabi nito. "Ayaw ka na palang papuntahin dito'y…bakit
narito ka pa… gabi na!" Nagbangon ang kanyang kalaro. Humarap sa kanya.
Palubog na noon ang araw at mapula ang silahis niyon sa langit. Ang mukha ng
dalawa ay animo mula sa malayo at ang pakakahawak nila sa bisig ng isa't isa ay
parang isang pagpapatunay ng tibay ng tanikalang bumibidbid sa kanilang
katauhan. Hindi na nga sila mga bata. Siya'y dalagita na. Siya naman ay
binatilyo na. Ang pagbabagong iyon ang nagpaunawa sa kanilang may tumataas nang
dingding sa pagitan nila. Nagkikita pa rin sila sa looban, ngunit Hindi lamang
tulad nang dating nagtatagal ang kanilang pag-uusap. Ngayon, parang lagging may
nakatingin sa kanilang mga matang nagbabawal. Sa looban, ang kanilang mga
magulang; sa paaralan, ang kanilang guro. At ang kanilang tawa tuloy ay Hindi
na matunog; ang hiyaw ng dalagita ay Hindi na matinis, Malayo sa hiyaw nito
noong araw; ang kanilang pag-uusap ay Hindi na Malaya at pumipili na sila ng
mga salitang kanilang gagamitin. At buwan-buwan, ang dalagita ay may kapirasong
damit na itinatago sa ilalim ng kanyang katre at kapag tapos na sa paglalaba
ang kanyang ina ay palihim niyang lalabhan sa silong at ikukula sa kubling
bahagi ng kanilang likod-bahay. Minsan ay natutop siya ng kanyang ina sa
paglalaba sa silong at sinabi nito sa kanya: "Hindi mo na kailangang dito
pa labhan 'yan…" Nagtapos sila ng hayskul. Nagkamay sila pagkaraang maabot
ang kani-kanilang diploma. At nang magsasayawan nang gabing iyon, magkatambal
sila. Gayong Hindi naman sila nahapo, ang tibok sa kanilang dibdib ay mabilis
at malakas at ngayon ay Hindi maungkat iyon ng binatilyo. Nagsayaw sila,
nag-uusap ang kanilang mga mata ngunit ang kanilang labi'y tikom at kung
gumalaw man ay upang pawiin ang panunuyo o paglalamat niyon. At Hindi nila alam
na ang tibok ng pusong iyon ay isa pang pangyayaring nagpapalaki sa lamat sa kanilang
kawalang-Malay. Maliwanag ang narinig na salita ng dalagita: Kung gusto mong
makatapos ng karera, huwag muna kayong magkita ni Ariel. Naunawaan niya ang
ibig sabihin niyon, ngunit ang pagtutol ay Hindi niya maluom sa kanyang
kalooban. "Pero, Inay…kaibigan ko si Ariel." May himagsik sa kanyang
tinig. "Kahit na…kayo'y dalaga at binata na. Alam mo na siguro ang ibig
kong sabihin." May langkap na tigas ang sagot na iyon. Alam niya ang
kahulugan niyon: Masama: Parang pait iyong umuukit ng kung anong bagay sa
kanyang isip. At saglit iyong inagaw ng tinig ng kanyang ama. "Ibig kong
magdoktora ka, kaya kalimutan mo muna ang mga lalaki!" At ang pait na may
iniukit sa kanyang isip ay parang pandalas na pinukpok at ang kanyang katauhan
ay nayanig at ang tunog ng pagpukpok ay nag-aalingawgaw ng: Lalaki! Lalaki!
Hindi siya nakatagal sa harap ng kanyang mga magulang. Nakatiim ang mga labing
pumasok siya sa kanyang silid. "Ayaw nila…ng Inay…ng Itay…masama
raw," at ang mga labi niya'y nangatal, kasabay ng luhang umahon sa kanyang
mga mata. Nang minsang dalawin ng binata ang dalaga sa dormitoryo ay
pinakiusapan siya ng dalaga na huwag na muna silang magkita. Napatitig lamang
ang binata sa dalaga. Minsan, ang binata ay umuwi sa lalawigan. Mapanglaw ang
kanyang mukha at napuna iyon ng kanyang ama. Nalulungkot ang binata sapagkat
ayaw ng makipagkita sa kanya ni Cleofe. Nagtawa ang kanyang ama, tulad ng
nakaugalian nito tuwing may ilalapit siyang suliranin. Sinabi ng ama sa anak na
magkakalapit din namang sila muli pag nakapagtapos na ang dalaga. At gusto ng
mga magulang nito na maging doktora ang anak. Pasigaw ang alingawgaw ng kanyang
tinig sa kanyang isip. "At habang nagdodoktora siya ay masama kaming
magkita?" "Tama ka!" maagap na pakli ng ama. "Hindi mo ba
alam na kapag malapit ka sa babae ay malapit ka rin sa tukso!" At ang
dalawa'y Hindi na nga nagkita, gayong nasa lungsod na maliit at maglakad ka
lamang sa mga lansangan ay Hindi ka mawawalan ng makakasalubong na kakilala.
Mangyari'y iniwasan nila ang magkita, at Hindi sila nagkita sapagkat inihasik
sa kanilang isip na ang pagkikita nila ay masama, tukso. Nabubuhay sila ngayon
sa isang bagong daigdig, daigdig ng aklat, ng matataas na gusali ng malalayong
kabataan sa kapaligiran. Hindi sila nagkita sa loob ng mahabang panahon. Hindi
sila nakatiis. Isang araw na Hindi sinasadya'y nagkasalubong sila sa pamimili
ng kagamitan. Kapwa sila napahinto sa paglalakad at nabangga na sila ng mga tao
sa bangketa ay Hindi pa rin sila makakilos. Ang binata ang naglakas-loob at
binati niya ang dalaga. Hindi nakasagot ang dalaga. Nakatitig lamang siya sa
mukha ng binata at nang anyayahan siya nitong magpalamig sila sa isang kanugnog
na restawran ay napasunod lamang siya, napatangay sa agos kanyang damdamin. At
sa harap ng kanilang hininging pagkain, sila'y nagkatitigan at sila'y nakalimot
at akala nila'y nasa luntiang damuhan sila sa looban sa lalawigan, nakahiga at
nakabaling sa isa't isa. At sila'y nagkita sa Luneta, Hindi lang minsan kundi
maraming pagkikita, maraming-marami at ang kanilang sikil ng damdamin ay lumaya
at sa unang pagkakataon, pagkaraan ng ilang buwan, sila'y lumigaya. Ngunit ang
inihasik na binhi ng pagkakilala sa masama at sa mabuti sa kanilang isipo ay
sumibol na at nagpaunawa sa kanilang ang ginagawang iyon ay masama. Ngunit
sila'y naghihimagsik. Nakatanggap ng sulat ang dalaga mula sa kanyang mga
magulang. May nakakita sa kanilang dalawa ni Ariel na magkahawak-kamay sa
Luneta, sa pook na dapat pakaiwasan. Hindi man lang daw sila nahiya. Hindi na
ipinagpatuloy ng dalaga ang pagbasa sa liham. Nagbabanta ang mga sumusunod pang
talata: luluwas ang ama mo kapag Hindi mo itinigil ang kabaliwang yan.
Pinagsabihan din ang binata ng mga magulang nito sapagkat nakaabot na pala sa
mga ito ang nangyari. Muli na namang ipinaalala sa binata na ang babae ay isang
tukso. Ibig niyang umalis sa silid na iyon at upang Hindi na marinig ang
alingawngaw ng katagang iyon: tukso --- tukso ---- tukso! Sinabi ng dalaga:
Hindi na ngayon tayo maaaring magkita. Sinasabi ng binata: magkikita tayo… magtatago
tayo…ililihim natin sa kanila ang lahat. At sila nga ay nagkita, sa mga pook na
Hindi sana nila dapat pagkitaan, ngunit doon sila itinaboy ng kanilang
paghihimagsik ng takot na matutop at ng pangangailangan. Ang daigdig nila
ngayon ay makitid, suluk-sulok, malamig din, ngunit hinahamig ng init ng
kanilang lumayang mga katawan. Maligaya sila sa kanilang daigdig. Maligaya sa
kanilang bagong paraiso. Hanggang isang araw ay kumulog, dumagundong ang
kalawakan, at nangagulat ang mga tao sa lansangan; pamaya-Maya, pumatak ang
ulan, na ang pasimulang madalang ay naging masinsin. Ang dalaga ay dumungaw sa
bintana - masama ang kanyang pakiramdam. May kung anong nakatatakot na bagay sa
kanyang katawan na ibig niyang ilabas, na ibig niyang itapon. At iyon ay umaakyat
sa kanyang lalamunan. Humawak siya sa palababahan ng bintana. Tumingala siya
upang pawiin ang pagsama ng kanyang pakiramdam. Natanaw niyang maitim ang
langit at naisip niyang magtatagal ang ulan. Tumungo siya at nakita niyang
nilinis ng tubig ang bangketa at kasabay ng kanyang pagtungo, parang may
isinikad na pataas sa lalamunan ang kanyang bituka at siya'y napanganga at
siya'y napapikit at siya'y napaluha at paghigpit ng kanyang hawak sa
palababahan ng bintana ay napaduwal siya…at ang lumabas sa kanyang bibig ay
tumulo sa bangketa at sandaling kumalat doon at pagkaraa'y nilinis ng patak ng
ulan, inianod ng nilikhang mumunting agos sa gilid ng daan. At ang dalaga'y
napabulalas ng iyak.
No comments:
Post a Comment